شب معراج

شب معراج را برخی در سال دوازدهم بعثت و یکسال پیش از هجرت می دانند و برخی آن را در سال یازدهم بعثت، دو سال پیش از هجرت دانسته اند و گروهی نیز تاریخ آن را شش ماه قبل از هجرت ذکر کرده اند.
حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در شب معراج در خانه هند دختر ابوطالب، بود که او را ام هانی می نامیدند. ام هانی در این باب می گفت: پیغمبر در آن شب در خانه من بود، پس از نماز عشا خوابید وقتی نماز صبح را با او گزاردیم گفت: من نماز عشا را چنانچه دیدی در اینجا خواندم، پس از آن به بیت المقدس رفتم و در آنجا نماز گزاردم سپس نماز صبح را با شما گزاردم. من بدو گفتم این سخن را با مردم مگوی که ترا به دروغ نسبت می دهند و آزار می کنند گفت: بخدا خواهم گفت.

در گذشته بعضی ازفلاسفه که معتقد به افلاک نه گانه بطلمیوسی پوست پیازی بودند مانع مهم معراج را ازنظر علمی وجود همین افلاک و لزوم خرق و التیام (۱) در آنها می پنداشتند.
ولی بافرو ریختن پایه های هیئت بطلمیوسی مسأله خرق و التیام بدست فراموشی سپرده شد، امابا پیشرفتی که در هیئت جدید به وجود آمد مسائل تازه ای در زمینه معراج مطرح شده وسؤالاتی از این قبیل:

چکیده
معراج پیامبر (ص) از مسائل اساسی و اعتقادی و نشانه‌ی بزرگ الهی است که بلندی مقام رسول خدا را نشان می‌دهد که از دیدگاه‌های مختلف از قبیل قرآن، محدثین، و از نظر علمی در این مقاله به اثبات رسیده است و همچنین وقوع معراج در پیامبران گذشته که به ملکوت آسمان‌ها رفتند را مورد بررسی قرار داده ودر آخر ره آورد این سفر آسمانی را تبین نموده‌ایم تا هدف معراج برای همگان روشن گردد.

بحث از واقعة شگفت انگیز و محیرالعقول معراج پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله از جمله مباحث جنجال برانگیزی به شمار می‌آید که از دیرباز تاکنون، بر سر زبان و قلم دوست و دشمن جریان داشته است. برخی از اندیشمندان و مفسران به فراخور بضاعت و توان علمی خود، در این زمینه مطالبی را به رشتة تحریر درآورده و دیدگاه‌های خود را مطرح ساخته‌اند. نگارنده در این مجال در پی ارائه تحلیلی کوتاه، رسا و نسبتاً جامع از دو بُعد عقل و وحی، و گذری بر آثار تربیتی پدیدة معراج است که برای عموم مخاطبین در سطوح مختلف نیز قابل استفاده و درک باشد تا در سالی که به نام پربرکت پیامبراعظم صلی الله علیه و آله مزین گردیده است، خدمتی ناچیز به روح ملکوتی و بلند آن مقام عظما و عبد حقیقی باری تعالی، قلمداد گردد.

اصل شبهه:
برخی بر اساس مبانی نقلی شبهه ای را در مورد معراج پیامبر ذکر نموده اند که: مسلمانان کاملا یقین دارند که خداوند قرآن را توسط فرشته خود جبرئیل بر محمد (ص) نازل کرد و هیچ تغییری در آن رخ نداده است. در حالی که حدیثی هست که می گوید یک شب محمد (ص) سوار بر یک اسب بالدار از مسجدالحرام به مسجدالاقصی (در بیت المقدس) رفت و از آنجا به آسمان هفتم صعود کرد که در آنجا جهنم و بهشت را به او نشان دادند و سپس او را به محضر خداوند بردند. این جریان که عموما مورد قبول مسلمانان است و (معراج) نامیده می شود در قرآن نیز آمده است: «سبحان الذی أسرى بعبده لیلا من المسجد الحرام إلى المسجد الأقصى الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا إنه هو السمیع البصیر» ترجمه: پاک و منزه است خدایى که بنده اش را در یک شب، از مسجد الحرام به مسجد الاقصى -که گرداگردش را پربرکت ساخته ایم- برد، تا برخى از آیات خود را به او نشان دهیم؛ چرا که او شنوا و بیناست (اسراء، آیه ۱).

هجرت حضرت معصومه (علیهاالسلام) و رفتن ایشان به قم، نقطه عطفی در سیر تکاملی تاریخ مذهبی، فرهنگی این شهر است. طلوع آفتاب وجود او بر افق قم، خاک این سرزمین را نورباران ساخت. از جای جای قدم‌های مبارکش چشمه‌های خیر و برکت جوشید و رودی از نور بر این گستره، روان ساخت.
هجرت آن حضرت به قم، روایاتی را که درباره جایگاه این سرزمین و مردمش از سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) صادر شده بود تفسیر کرد؛ و چه زیبا تفسیر کرد این سخن پیامبر اکرم در وصف قم را:

در داستان معراج رسول خداصلی الله علیه و آله نیز همانند داستان‌شق القمر موضوعات مختلفى مورد بحث قرار گرفته که ما نیز به‌خواست‌خداى تعالى باید در چند بخش آنرا مورد بحث قراردهیم:

(مُناجاةُ الرّحْمنِ فِی لَیْلَةِ الْمِعْراجِ)

مقدّمه

«معراج»، از حوادث بزرگى است که در دفتر زندگى پر افتخار پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) به ثبت رسیده است. معراج از پیچیده ترین مسائلى است که مباحث علمى و فکرى فراوانى را برانگیخته است. قرآن کریم دوبار از معراج یاد کرده است :
۱ - سُبْحانَ الَّذِی أسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الاَْقْصَى الَّذی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا.
۲ - لَقَدْ رَآى مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْرى.
وامّا روایات در این مورد به حدّ تواتر رسیده است و صرف نظر از اختلافاتى که در جزئیات این سفر آسمانى دارند، موجب یقین در تحقق این امر عظیم مى گردند. البته در روایات معراج جمله هاى پیچیده و اسرار آمیزى وجود دارد که کشف معنا و محتواى آن آسان نیست. در بررسى جریان معراج به روایاتى برخورد مىکنیم که مطالب دلنشینى را نقل مىکنند که در آن شب ملکوتى از مصدر عزّت - جَلَّ جَلالُهُ - خطاب به رسول اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) صادر شده است و عنوان «مناجات در شب معراج» را به خود گرفته است.

یکی از معجزات عملی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، رخداد معراج است. قرآن و سنّت قطعی، مسأله‌ی‌ معراج را بیان کرده‌اند. در سوره‌ی‌ "اسراء" می‌خوانیم : "سبحان الّذی أسری بعبده لیلا ً من المسجد الحرام إلی المسجد الأقصی الّذی بارکنا حوله لنریه من ایاتنا إنّه هو السّمیع البصیر" سوره‌ی‌ اسراء، آیه‌ی‌ ۱؛ منزّه است آن خدایی که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد‌الحرام به سوی مسجدالاقصی که پیرامون آن را برکت داده‌ایم، سیر داد تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم. او همان شنوای بینا است.

عناصر ارتباط
ارتباط میان دو چیز نیازمند نوعی همانندی و مشابهت است. ارتباط در مفهوم علمی آن به معنای نوعی تبادل اطلاعات و داده ها برای دست یابی به اهداف مشخصی است. در ارتباط، همواره سه مفهوم کلیدی وجود دارد که عناصر ارتباطی می باشند. دو سویه ارتباط و ابزار ارتباطی، این عناصر سه گانه را تشکیل می دهند. ابزارهای ارتباطی می تواند از تنوع خاصی برخوردار باشد. از مهم ترین ابزارهای ارتباطی که بشر از آن بهره می برد، بیان است که قرآن از آن به نعمتی بزرگ یاد کرده و ستوده است.(الرحمن)
به همان اندازه که برای ارتباط، ابزارهای خاصی مورد نیاز است و با توجه به نوع ارتباط می بایست از ابزاری خاص بهره برد؛ هم چنین می بایست به دو سویه ارتباط توجه داشت. به این معنا که امکان ارتباط میان دو چیز زمانی پدید می آید که نوعی همانندی میان دو چیز برقرار باشد. دو چیزی که می خواهند با هم ارتباط برقرار کنند به همان اندازه که به ابزارهای خاصی نیازمند هستند بسیار بیش تر از آن، به درک متقابل و شعور آن نیازمند می باشند. تا زمانی که درک متقابلی از یک دیگر وجود نداشته باشد، اصولا تفکر ارتباط، محال است. از این رو دو چیز قبل از هرچیز در بعدی از ابعاد شناختی، نیازمند چیزی می باشند که از آن به همترازی یاد می شود. همترازی امری است که نمی توان بدون آن از ارتباط و امکان آن میان دو چیز سخن گفت.