تلاوت تصویری
ترجمه صوتی نمایشی
"برگرفته از نرم افزار فاخر طنین وحی تولید مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان"
تفسیر مختصر آیات صفحه ۳۱۹ قرآن کریم
(آیه ۹۹)- پس از پایان گرفتن بحثهاى مربوط به تاریخ پر ماجراى موسى و بنى اسرائیل یک نتیجه گیرى کلى نیز قرآن روى آن مىنماید و مىگوید: «این چنین اخبار گذشته را براى تو (یکى بعد از دیگرى) باز گو مىکنیم» (کَذلِکَ نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ).
سپس اضافه مىکند: «و ما از ناحیه خود قرآنى به تو دادیم» (وَ قَدْ آتَیْناکَ مِنْ لَدُنَّا ذِکْراً). قرآنى که مملوّست از درسهاى عبرت، دلایل عقلى، اخبار آموزنده گذشتگان و مسائل بیدار کننده آیندگان.
(آیه ۱۰۰)- و به همین جهت در این آیه از کسانى سخن مىگوید که حقایق قرآن و درسهاى عبرت تاریخ را فراموش مىکنند، مىگوید: «کسى که از قرآن روى بگرداند در قیامت بار سنگینى (از گناه و مسؤولیت) بر دوش خواهد کشید» (مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وِزْراً).
آرى! اعراض از قرآن، انسان را به آن چنان بیراههها مىکشاند که بارهاى سنگینى از انواع گناهان و انحرافات فکرى و عقیدتى را بر دوش او مىنهد.
(آیه ۱۰۱)- سپس اضافه مىکند: «آنها در میان این وزر جاودانه خواهند ماند» (خالِدِینَ فِیهِ).
«و این بار سنگین گناه، بد بارى است براى آنها در روز قیامت» (وَ ساءَ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ حِمْلًا).
(آیه ۱۰۲)- سپس به توصیف روز قیامت و آغاز آن پرداخته، چنین مىگوید:
«همان روزى که در صور دمیده مىشود، و گنهکاران را با بدنهاى کبود و تیره در آن روز جمع مىکنیم» (یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئِذٍ زُرْقاً).
(آیه ۱۰۳)- در این حال مجرمان در میان خود، در باره مقدار توقفشان در عالم برزخ «آهسته با هم گفتگو مىکنند (بعضى مىگویند:) شما تنها ده شبانه روز در علام برزخ) توقف کردید» و نمىدانند چقدر طولانى بوده است (یَتَخافَتُونَ بَیْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً).
این آهسته گفتن آنها یا به خاطر رعب و وحشت شدیدى است که از مشاهده صحنه قیامت به آنها دست مىدهد و یا بر اثر شدت ضعف و ناتوانى است.
(آیه ۱۰۴)- سپس اضافه مىکند: «ما به آنچه مىگویند کاملا آگاهتریم» (نَحْنُ أَعْلَمُ بِما یَقُولُونَ). خواه آهسته بگویند یا بلند.
«هنگامى که نیکو روشترین آنها مىگوید: شما تنها یک روز درنگ کردید»! (إِذْ یَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِیقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا یَوْماً).
(آیه ۱۰۵)- صحنه هولانگیز قیامت: از آنجا که در آیات گذشته، سخن از حوادث مربوط به پایان دنیا و آغاز قیامت بود، در اینجا نیز همین مسأله را پیگیرى مىکند.
از این آیه چنین بر مىآید که مردم از پیامبر (ص) در باره سرنوشت کوهها به هنگام پایان گرفتن دنیا سؤال کرده بودند.
لذا مىگوید: «و از تو در باره کوهها سؤال مىکنند» (وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْجِبالِ).
در پاسخ: «بگو: پروردگار من آنها را از هم متلاشى و تبدیل به سنگریزه کرده سپس بر باد مىدهد»! (فَقُلْ یَنْسِفُها رَبِّی نَسْفاً).
از مجموع آیات قرآن در مورد سر نوشت کوهها چنین استفاده مىشود که آنها در آستانه رستاخیز مراحل مختلفى را طى مىکنند:
نخست به لرزه مىآیند سپس به حرکت در مىآیند.
در سومین مرحله از هم متلاشى مىشوند و به صورت انبوهى از شن در مىآیند و در آخرین مرحله آن چنان توفان و باد آنها را از جا حرکت مىدهد و در فضا مىپاشد که همچون پشمهاى زده شده به نظر مىرسد. (قارعه/ ۵)
(آیه ۱۰۶)- این آیه مىگوید: با متلاشى شدن کوهها و پراکنده شدن ذرات آن، «خداوند صفحه زمین را به صورت زمینى صاف و مستوى و بىآب و گیاه در مىآورد» (فَیَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً).
(آیه ۱۰۷)- «آن چنان که در آن هیچ گونه اعوجاج و پستى و بلندى مشاهده نخواهى کرد» (لا تَرى فِیها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً).
(آیه ۱۰۸)- «در آن روز، همه از دعوت کننده الهى پیروى نموده، و قدرت بر مخالفت او نخواهند داشت» و همگى از قبرها بر مىخیزند (یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدَّاعِیَ لا عِوَجَ لَهُ).
این دعوت کننده هر کس که باشد آن چنان فرمانش نافذ است که هیچ کس قدرت بر تخلف از آن را ندارد.
«و (در این موقع) همه صداها در برابر عظمت پروردگار رحمان خاضع مىشود و جز صداى آهسته، چیزى نمىشنوى» (وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً).
این خاموشى صداها یا به خاطر سیطره عظمت الهى بر عرصه محشر است که همگان در برابرش خضوع مىکنند، و یا از ترس حساب و کتاب و نتیجه اعمال و یا هر دو.
(آیه ۱۰۹)- از آنجا که ممکن است بعضى گرفتار این اشتباه شوند که ممکن است غرق گناه باشند و به وسیله شفیعانى شفاعت شوند بلافاصله اضافه مىکند:
«در آن روز شفاعت هیچ کس سودى نمىدهد، مگر کسانى که خداوند رحمان به آنها اجازه شفاعت داده، و از گفتار آنها (در این زمینه) راضى است» (یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلًا).
اشاره به این که: شفاعت در آنجا بىحساب نیست، بلکه برنامه دقیقى دارد هم در مورد شفاعت کننده، و هم در مورد شفاعت شونده، و تا استحقاق و شایستگى در افراد براى شفاعت شدن وجود نداشته باشد، شفاعت معنى ندارد.
(آیه ۱۱۰)- و از آنجا که حضور مردم در صحنه قیامت براى حساب و جزا، نیاز به آگاهى خداوند از اعمال و رفتار آنها دارد، در این آیه چنین اضافه مىکند:
«خداوند آنچه را (مجرمان) پیش رو دارند و آنچه را (در دنیا) پشت سر گذاشتهاند،همه را مىداند (و از تمام افعال و سخنان و نیات آنها در گذشته و پاداش کیفرى را که در آینده در پیش دارند، از همه با خبر است) ولى آنها به (علم) او احاطه ندارند» (یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً).
و به این ترتیب احاطه علمى خداوند هم نسبت به اعمال آنهاست و هم نسبت به جزاى آنها، و این دو در حقیقت دو رکن قضاوت کامل و عادلانه است.
(آیه ۱۱۱)- «و در آن روز همه مردم در برابر خداوند حىّ قیّوم، کاملا خاضع مىشوند» (وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ).
انتخاب صفت «حى و قیوم» از میان صفات خدا در اینجا به خاطر تناسبى است که این دو صفت با مسأله رستاخیز که روز حیات و قیام همگان است دارد.
و در پایان آیه، اضافه مىکند: «و مأیوس (و زیانکار) است آن که بار ستمى بر دوش دارد»! (وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً).
گویى ظلم و ستم همچون بار عظیمى است که بر دوش انسان سنگینى مىکند و از پیشرفت او به سوى نعمتهاى جاویدان الهى باز مىدارد.
(آیه ۱۱۲)- و از آنجا که روش قرآن غالبا بیان تطبیقى مسائل است بعد از ذکر سرنوشت ظالمان و مجرمان در آن روز، به بیان حال مؤمنان پرداخته مىگوید: «و اما کسانى که اعمال صالحى انجام دهند، در حالى که ایمان دارند، آنها نه از ظلم و ستمى مىترسند و نه از نقصان حقشان» (وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا یَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً).
اصولا براى این که عمل صالح بطور مستمر و ریشه دار و عمیق انجام گیرد باید از عقیده پاک و اعتقاد صحیح (ایمان) سیراب گردد.
(آیه ۱۱۳)- قرآن در اینجا اشارهاى دارد به مجموع آنچه در آیات قبل پیرامون مسائل تربیتى مربوط به قیامت و وعد و وعید آمده است، مىفرماید:
«و این گونه آن را قرآنى عربى [فصیح و گویا] نازل کردیم و انواع تهدیدها را به عبارت و بیانات مختلف بیان نمودیم، شاید آنها تقوا پیشه کنند یا براى آنان تذکرى پدید آورد» (وَ کَذلِکَ أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا وَ صَرَّفْنا فِیهِ مِنَ الْوَعِیدِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً)
کلمه «عربیّا» گر چه به معنى زبان عربى است، ولى در اینجا اشاره به فصاحت و بلاغت قرآن و رسا بودن مفاهیم آن مىباشد، زیرا: اصولا زبان عربى- به تصدیق زبان شناسان جهان- یکى از رساترین لغات، و ادبیات آن از قویترین ادبیات است. دیگر این که گاهى قرآن بیانات مختلفى از یک واقعیت دارد، مثلا مسأله وعید و مجازات مجرمان را، گاهى در لباس بیان سرگذشت امتهاى پیشین، و گاهى به صورت خطاب به حاضران، و گاهى در شکل ترسیم حال آنها در صحنه قیامت و گاه به لباسهاى دیگر بیان مىکند.
منبع: برگزیده تفسیر نمونه
