درس شماره: ۱۸
عنوان: فلسفه ازدواج


" نِسَاؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّکُمْ مُلَاقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ"

سوره بقره،آیه ۲۲۳
زنان شما محل بذرافشانی شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید می توانید با آنها آمیزش کنید [سعی نمایید از این فرصت بهره گرفته با پرورش فرزندان صالح] اثر نیکی برای خود از پیش بفرستید و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مومنان بشارت بده.

🖋مقدمه
از دیرباز در جوامع بشری، بحث جایگاه زن مطرح بوده و در اطراف این موضوع نظریه های کاملا متناقضی ارائه شده است، ولی به راستی جایگاه زن در جامعه چیست؟ این آیه به گوشه ای از این جایگاه اشاره کرده است.

📋واژه ها
حرث: بذرافشانی و گاهی هم به محل زراعت اطلاق می شود(مصدر)
أنَّى: هر زمان هر کجا
قدّموا: از پیش بفرستید، ذخیره کنید (فعل امر از ماده قدم، باب تفعیل)

📌نکات تفسیری
۱- تشبیه دقیق خداوند
این تشبیه ممکن است برای بعضی سنگین آید که چرا اسلام، درباره نیمی از نوع بشر چنین تعبیری دارد؛ در حالی که نکته باریکی در این تشبیه نهفته شده، و آن این است که : قرآن می خواهد ضرورت وجود زن را در اجتماع انسانی، نشان دهد؛ یعنی، زن وسیله خاموش کردن شهوت و برای هوسرانی مردان نیست بلکه وسیله ای برای حفظ حیات نوع بشر است. این سخن هشدار به کسانی است که نسبت به جنس زن، با دید یک بازیچه یا یک وسیله هوس بازی می نگرند.
۲- توضیح تشبیه
نسبت زنان به جامعه انسانی، نسبت کشتزار است به کشاورز؛ همانگونه که کشتزار برای بقای بذر و تکثیر آن لازم است و اگر نباشد، بذرها به کلی نابود می شود و دیگر غذایی برای حفظ حیات و بقای آن نمی ماند، همچنین اگر زنان نباشند، نوع انسان دوام نمی یابد و نسلش قطع می شود. (ترجمه المیزان، ج۲،ص۳۱۹)
۳- حکمت بقای نوع بشر
غرض خدای سبحان از بقای نوع بشر در زمین، بقای دین او و ظهور توحید و پرستش او است. و نیز جوامع بشری وجود داشته باشند تا با تقوای عمومی خود، او را بپرستند؛ همچنان که در آیه ۵۶ ذاریات می فرماید: "وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" (من جن و انس را خلق نکردم مگر برای عبادت). البته باید توجه داشت که عبادت و اطاعت مسیر کمال بشر است تا ظرفیت بیشتری برای دریافت فیض و رحمت خداوند پیدا کند. چنان که فرمود: "إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَلِذَلِکَ خَلَقَهُمْ"؛ هود، ۱۱۹.
۴- مراد از "قدّموا لانفسکم"
این آیه دستور می دهد با اعمال صالح و پرورش فرزندان صالح آثار نیکی برای خود از پیش بفرستید. هدف نهایی از آمیزش جنسی، لذت و کام جویی نیست؛ بلکه باید از این موضوع برای ایجاد و پرورش فرزندان شایسته استفاده کرد و آن را به عنوان یک ذخیره معنوی برای فردای قیامت از پیش فرستاد. این جمله هشدای می دهد که باید در انتخاب همسر، اصولی رعایت شود که به این نتیجه مهم(تربیت فرزندان صالح و نسل شایسته) بینجامد.
۵- باقیات الصالحات
پیامبر اسلام(ص) فرمود: "هنگامی که انسان می میرد امید او جز از سه چیز قطع می شود: صدقات جاریه(اموالی که از منافع آن مرتباً بهره گیری می شود)، علمی که از آن سود می برند و فرزند صالحی که برای او دعا می کند. (ارشاد القلوب، ج۱،ص۱۴)

📢پیام‌ها
۱- همسر مناسب همچون زمین و مزرعه مناسب است و همانطور که زمین در تولید نقش مهمی دارد، زن نیز در نسل آینده نقش اساسی دارد (نساؤکم حرث لکم).
۲- غرایز باید جهت خدایی بگیرند و اگر هدف از آمیزش فرزندانی پاک باشد، آن نیز رنگ الهی می گیرد.
۳- اگر نسل پاک تحویل دهید، خودتان بهره مند خواهید شد.
۴- زن نه کالا است و نه منشأ تاریکی؛ بلکه بنیانگذار آبادی ها و سرمایه گذار تاریخ و فرستنده هدایای اخروی است.
۵- در مسائل جنسی تقوا را رعایت کنید.
۶- خواسته های نفسانی باید با تقوا کنترل شود.
۷- ایمان به آخرت، بهترین وسیله رسیدن به تقوا می باشد. (تفسیر نور، ج۱،ص۳۵۵)

🗄منبع: تفسیر همراه