درسهای برگزیده قرآن

رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ
سوره آل عمران،آیه ۸
[استواران در دانش می گویند]: ای پروردگار ما! پس از آن که ما را راهنمایی کردی، دلهایمان را [از راه حق] منحرف مکن، و از نزد خود، رحمتی بر ما ببخش، همانا که تو بسیار بخشنده ای.

🖋مقدمه
دعا که ارتباط با خداوند و درخواست از او است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در میان دعاها، دعاهایی است که در قرآن از زبان پیامبران یا عالمان نقل شده است. یکی از آن دعاها، همین آیه شریف است که دعا و درخواست راسخان در علم است.

📋واژه ها
لاتزغ: نلغزان، منحرف مکن (فعل مضارع مجزوم به لا نهی از ماده زاغ)
هب: ببخش (فعل امر از ماده وهب)

📌نکات تفسیری
۱- درخواست مصونیت از انحراف
یعنی پروردگارا! بعد از آن که در پرتو مهر و بخشایش خود، ما را به راه خودت هدایت کردی، لطفت را که به برکت آن، دلها شیفته حق می شود، از ما بازمدار، تا دلهای ما به انحراف روی نیاورد.
راسخان در علم به پروردگار خود پناه می برند و درخواست می کنند تا دلهای آنان را پس از آنکه هدایتشان کرد، منحرف نکند و مهر و لطفش را بر آنان پیوسته عنایت فرماید. زیرا محرومیت انسان از لطف پروردگار، به سبب کارهای ناپسندی است که مرتکب می شود و آنها را با توبه، جبران نمی کند. در قرآن کریم درباره یهود می فرماید: "فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ"؛ صف؛۵ (پس هنگامی که از حق روی گردانیدند و کجروی کردند خدا هم دلهایشان را منحرف ساخت و خداوند گروه فاسقان را هدایت نمی کند).
همانگونه که اصل ایمان، بدون مهر و لطف خدا به دست نمی آید، ثبات و استحکام آن نیز بدون لطف خداوند ممکن نیست.
۲- درخواست رحمت خاص الهی
راسخان در علم، در راهی قدم بر می دارند که در آن مسیر به رحمت های خاص خداوند نیازمندند. رحمتی که جز خدا، نه کسی از آنها اطلاع دارد و نه می تواند بشمارد.(با توجه به نکره بودن رحمه) آنها ایمان قوی دارند که تمام مُلک فقط از آن خدا است و از خود چیزی ندارند.
۳- بخشنده یکتا
توجه به وهاب بودن خدا، موجب می شود آنها از او درخواست رحمت کنند. یعنی خدایا! اگر از تو رحمت خواستیم، برای این بود که به جز تو، وهاب و بخشنده ای سراغ نداریم (ترجمه المیزان، ج۳،ص۴۷)

📢پیام ها
۱- همواره مراقب روح خود باشیم؛ به علم و د انش خود مغرور نشویم و از خداوند استمداد کنیم. همانطور که عالمان ژرف نگر ، خواهان رحمتی ویژه از پروردگار هستند.
۲- در دعا از خداوند تجلیل کنیم. (در این دعا، خداوند هفت بار مخاطب قرار گرفته است).
۳- از خطر بر عاقبتی و انحراف دل، نباید غافل شد و خطر انحراف پس از هدایت برای همگان (حتی راسخان در علم) وجود دارد.
۴- در خط قرار گرفتن خیلی مهم نیست، از خط خارج نشدن بسیار اهمیت دارد و تداوم هدایت در پرتو دعا و استمداد از پروردگار میسر است.
۵- تنها خداوند وهاب (بخشنده بلاعوض) است؛ (زیرا ضمیر فصل أنت به کار رفته است. (انک انت الوهاب).

🗄منبع: تفسیر همراه