عنوان: زینت‌های دنیا
زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
سوره آل عمران،آیه ۱۴
محبت امور دوست داشتنی از زنان و پسران و ثروتهای فراوان از طلا و نقره و اسبهای نشان‌دار و دام‌ها و زراعت، برای مردم آراسته شده است؛ اینها مایه بهره مندی زندگی پست دنیا است؛ و بازگشت نیکو در نزد خدا است.
🖋مقدمه
در آیات گذشته، سرمایه حقیقی انسان را، ایمان معرفی کرد نه اموال و فرزندان. در این آیه می فرماید: زن و فرزند و اموال و ثروتها، سرمایه هایی برای زندگی مادّی این دنیا هستند و نمی توانند هدف اصلی انسان را تشکیل دهند.
📋واژه ها
زین: زینت داده شده (فعل ماضی از ماده زین، باب تفعیل)
شهوات: علاقه شدید به چیزی، در اینجا مراد از آن، اشیاء مورد علاقه است (جمع شهوت)
قناطیر: مال زیاد (جمع قنطار)
مقنطره: ثروتهای متراکم و انباشته شده (اسم مفعول ماده قنطره)
خیل: اسب
مسومه: نشان‌دار، شاید منظور از آن اسب تعلیم یافته و یا نژاد اصیل باشد (از ماده سوم)
متاع: چیزی که موجب بهره مندی انسان می شود، کالا
مآب: سرانجام، محل بازگشت (از ماده اوب)
حرث: زراعت و کشتزار
📌نکات تفسیری
۱- زینت الهی
خداوند، در نهاد انسان غریزه حب ذات را قرار داده است. از این رو انسان، هر چه را سازگار با طبع و میل او است و نیازهای او را برطرف می کند، دوست دارد. پس علاقه به همسر و فرزند و مال و غیره، لازمه حیات انسانی است و این کار در اصل، فعل خداوند است و زمینه ساز امتحان انسان می شود.
اگر انسان، حبّ دنیا را تعدیل و کنترل کرده و از آن در حد نیاز زندگی استفاده کند و آن را نردبان تکامل و تقرّب به خدا و آبادی آخرت قرار دهد، به سعادت می رسد. تعبیر قرآن در این باره چنین است: " قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ" اعراف؛ ۳۲ (بگو: چه کسی زینتی را که خدا برای بندگانش در نظر گرفته و روزی های پاکیزه را، حرام کرده است؟)
۲- تزیین دنیا، کار شیطان
نوع دیگر ارتباط با دنیا، شیفتگی به آن است؛ آنگونه که دل مفتون دنیا شده، غافل از ماورای آن شود و از یاد خدا بی خبر گردد. این قسم جلوه‌گری، تصری است شیطانی و مذموم ، که خداوند آن را به شیطان نسبت داده و بندگان خود را از آن بر حذر داشته است.
" قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ"؛ حجر؛۳۹ (پروردگارا! به سبب این که مرا گمراه کردی، من هم همه بندگان تو را در زمین، از راه زینت دادن زندگی، گمراه خواهم کرد).
این گمراهی زمانی است که علاقه به اسباب و متاع دنیا، تمام وجود انسان را فراگیرد و معشوق و محبوب و هدف اصلی انسان باشد.
۳- سرانجام نیک نزد خدا
در پایان آیه می فرماید: " وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ" (سرانجام نیک و بازگشت نیکو در نزد خدا است)؛ یعنی این شهوات که شمردیم، زینت های دنیایی است که هم دنیا و هم متاع آن، فناپذیر است؛ اما زندگی‌ای که بقا دارد و شایسته است آن را زندگی بنامیم، حیات جاویدان آخرت است که نزد خدا است.
به نظر می رسد با توجه به اینکه زمینه گرایش افراطی بیشتر مردم به دنیا و فریفته شدن به مظاهر آن فراهم است، جمله " وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ" تذکری است برای مردم، تا از نعمت های الهی غافل نشوند و در حدّ اعتدال از آنها برخوردار باشند و از آنها برای آخرت، توشه بردارند. آیه بعد "حسن المآب" را تبیین می کند که عبارت است از : بهشت، همسران پاکیزه، خشنودی و رضوان الهی.
📢پیام ها
۱- علاقه طبیعی به مادیات، در نهاد هر انسانی وجود دارد؛ آنچه خطرناک است، فریب خوردن از زینت‌ها و جلوه های آن و عدم کنترل دلبستگی ها است. (تفسیر نور، ج۲،ص۲۷)
۲- بهترین راه کنترل علایق مخرّب، مقایسه آن با الطاف جاودانه ای است که نزد خدا است. (تفسیر نور، ج۲،ص۲۷)
۳- مردم نسبت به زن، فرزندان، سیم و زر، مرکب‌های نامدار، چهارپایان و کشاورزی شیفتگی دارند. (برگرفته از تفسیر راهنما، ج۲، ص۳۴۸)
🗄منبع: تفسیر همراه
