درس شماره: ۲۹
عنوان: راه وحدت
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ
سوره آل عمران،آیه ۶۴
بگو: ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را شریک او قرار ندهیم و بعضی از ما بعض[دیگر] را-به غیر خدا- به پروردگاری برنگزینیم و اگر [از این دعوت] روی برتابند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم.
🖋مقدمه
از موضوعاتی که اکنون در سطح جهان مطرح است، موضوع جهانی شدن است. این امر ابعادی دارد که مهمترین آن، جهانی سازی فرهنگ و اقتصاد است.
قدرتهای جهانی، هر کدام می خواهند از این مطلب، متناسب با اهداف و منافع خود بهره مند شوند. جهانی شدن، در ذات خود مذموم نیست و از شعارهای اساسی اسلام است. حکومت واحد جهانی حضرت مهدی(عج) بر مبنای توحید، گواه این مدعا است.
📋واژه ها
تعالوا: بیایید (اسم فعل از ماده علو)
ارباب: پروردگار، صاحب اختیار (جمع ربّ)
📌نکات تفسیری
۱- شرک سرچشمه پراکندگی‌ها
قرآن کریم، دوری بشر از خدا و شرک ورزیدن به او را ریشه و سرچشمه همه افتراق‌ها معرفی کرده و راه خشکاندن این سرچشمه را، بندگی خدا و یگانه پرستی معرفی می کند و تمام ادیان را به این مهم دعوت می کند (وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا).
۲- اسلام، منادی وحدت
این آیه، ندایی برای د عوت به اتحاد مومنان به ادیان الهی است. در این آیه، به پیامبر اسلام(ص) دستور داده است که اهل کتاب را دعوت کند و با محور قراردادن نقاط مشترکی که با مسلمانان دارند، متحد شوند و در مقام عمل، فقط خدا را بپرستند.
۳- نخستین پایگاه وحدت
قرآن کریم برای تحقق وحدت، نخست پایه های اعتقادی و فکری را مطرح ساخته و همگان را به پیروی از آن فرامی‌خواند. می فرماید: همه ادیان الهی در اصل توحید با هم مشترکند؛ بیایید این اصل مشترک را بدون هیچ پیرایه ای زنده کنیم و توحید خالص را پایه عمل و شعار دین خود قرار دهیم.
۴- وحدت عقیده و عمل
این آیه اهل کتاب را تنها به توحید در عقیده دعوت نمی کند، بلکه آنها را دعوت می کند تا در مقام عمل، از اعتقاد به الوهیّت عیسی(ع) و پیروی بی چون و چرا از علمای ناصالح دست بردارند(وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا).
۵- دو مطلب مهم
در این آیه، به دو مطلب اشاره شده، یکی ردّ الوهیّت حضرت مسیح که باید او را بنده صالح و پیامبر خدا بدانند، و دیگر راندن و پیروی نکردن از علمای منحرفی که کتاب آسمانی را تحریف می کنند و حقایق را پوشیده می دارند و از نزد خود، حلال و حرام می تراشند و به نمایندگی از خدا، گناه می بخشند و بهشت تقسیم می کنند. (الکاشف، ج۲،ص۸۰)
۶- منظور از "ربّ قراردادن دیگران" چیست؟
در این زمینه، داستان جالبی نقل شده که ما را با تفسیر این بخش از آیه بهتر آشنا می سازد. عدی بن حاتم که از مسیحیت به اسلام گروید، به رسول خدا(ص) عرض کرد: "ما زمانی که مسیحی بودیم، هرگز یکدیگر را ربّ خود قرار نمی دادیم و علمای خود را عبادت نمی کردیم؛ پس مراد از جمله وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا چیست؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: "آیا در حالی که می دانستید که علمای شما، به میل خود احکام خدا را تغییر می دهند، از آنها پیروی نمی کردید؟"؛ گفت: آری . حضرت فرمود: "پیروی از عالمی که قانون خدا را تغییر می دهد، یک نوع عبودیت است".
📢پیام‌ها
۱- باید در دعوت به وحدت پیش قدم بود (قل یا اهل الکتاب). (تفسیر نور، ج۲،ص۸۱)
۲- اگر به تمام اهداف دست نیافتید، از تلاش برای رسیدن به بعضی از اهداف خودداری نکنید "تعالوا الی کلمه...". (تفسیر نور، ج۲،ص۸۰)
۳- در تبلیغ و دعوت دیگران، به عقاید حق و عواطف پاک طرف مقابل احترام لازم را داشته باشید. " کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ"؛(تفسیر نور، ج۲،ص۸۱)
۴- یکی از شیوه های تبلیغ دعوت به مشترکات است " تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ"؛ (تفسیر نور، ج۲،ص۸۰)
۵- نفی پرستش غیر خدا، نفی شرک و عدم پذیرش حاکمیت غیر خداوند، وجه اشتراک ادیان الهی است. (تفسیر راهنما، ج۲،ص۴۷۷)
۶- ربوبیت در خداوند منحصر است و انسانها با یکدیگر برابرند و هیچ کس بر دیگری ربوبیت ندارد. (تفسیر راهنما، ج۲،ص۴۷۸)
۷- اطاعت بی چون و چرای انسانها از یکدیگر، بردگی و استعمار فکری و یک نوع عبودیت است. (تفسیر نور، ج۲،ص۸۱)
🗄منبع: تفسیر همراه
