عنوان: شتاب در کارهای نیک
وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ
سوره آل عمران،آیه ۱۳۳
و شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان، و بهشتی که وسعت آن، آسمانها و زمین بوده و برای پرهیزکاران آماده شده است.
🖋مقدمه
در این آیه، کوشش نیکوکاران به یک مسابقه تشبیه شده که هدف نهایی آن، آمرزش و نعمت های جاویدان بهشت است. در حقیقت قرآن از یک خصلت روانی استفاده کرده و آن اینکه ، انسان برای انجام دادن یک کار اگر تنها باشد، معمولا کار را بدون سرعت و به طور عادی انجام می دهد، ولی اگر جنبه رقابت به خود بگیرد، آن هم مسابقه ای که جایزه با ارزشی برای آن تعیین شده، تمام نیرو و انرژی خود را به کار می گیرد و با سرعت هرچه بیشتر به سوی هدف پیش می تازد. (تفسیر نمونه، ج۳،ص۱۱۱)
📋واژه ها
سارعوا: بشتابید، مسارعت به معنای استمرار و شدت سرعت و نیز به معنای کوشش و تلاش دو یا چند نفر برای پیشی گرفتن از یکدیگر در رسیدن به یک هدف است (فعل امر از ماده سرع، باب مفاعله)
عرض: وسعت، چشم انداز و آنچه در معرض دید است.
اعدت: آماده شده (فعل ماضی از ماده عدّ، باب افعال)
📌نکات تفسیری (در قالب چند پرسش)
۱- تلاش و کوشش برای چه هدفی؟ چرا مغفرت را بر دیگر پاداش ها مقدم کرده است؟
بر اساس این آیه، نخستین هدف از تلاش و کوشش، مغفرت (وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ...) و دومین هدف، بهشت است. بهشتی که وسعت آن پهمنه آسمانها و زمین است؛ و اگر نخست مغفرت قرار داده شده، برای آن است که رسیدن به هر مقام معنوی، بدون آمرزش گناهان ممکن نیست، باید خود را از گناه شست و سپس به مقام قرب پروردگار گام نهاد. (تفسیر نمونه، ج۳،ص۱۱۱)
برای ورود به بهشت نیز نخست باید از گاناه پیراسته شد.
۲- منظور از مغفرت چیست؟
منظور از مغفرت که خداوند مومنان را به سوی آن فرا می خواندن، اسباب آن مانند ایمان، عمل صالح، انجام تکالیف و پرهیز از معاصی است، چرا که باعث نجات انسان از آتش جهنم می شود، انسان با پیشی گرفتن به سوی این امور، خود را از آتش جهنم می رهاند و به سوی بهشت ره می گشاید؛ بهشتی با وسعتی به پهنه آسمانها و زمین؛ بنابراین شتاب به مغفرت، یعنی شتاب کردن برای تحصیل اسباب مغفرت.
۳- بهشت و جهنم
از ظاهر جمله پایانی این آیه " أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ" و تعبیر "اعدت للکافرین" که در آیه پیش آمده است، چنین بر می آید که بهشت و جهنم هم اکنون آماده شده اند. هر چند بر اثر اعمال نیک و بد انسانها توسعه و یا تضییق می یابند.
📢پیام‌ها
۱- آمرزش گناهان و در آمدن به بهشت در گرو اطاعت از خدا و رسول(ص) است (اطعیوا الله و الرسول... و سارعوا الی مغفره ربکم و جنه...).(تفسیر راهنما، ج۳،ص۶۹)
۲- سرعت گرفتن در کارهای نیک، ملاکی برای سنجش ارزش اشخاص است. (تفسیر راهنما، ج۳،ص۶۸)
۳- نیل به آمرزش الهی و بهشتِ تقواپیشگان، برانگیزنده اهل ایمان به اطاعت از خدا و رسول(ص) اوست. (تفسیر راهنما، ج۳،ص۶۸)
۴- بهشت برای تقواپیشگان، آفریده و مهیا شده است. و جنه...اعدت للمتقین)
۵- انجام فرایض دینی، وسیله آمرزش گناهان است. (تفسیر راهنما، ج۳،ص۷۰) امیرالمومنین(ع) درباره " وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ" فرمود: "سارعوا الی اداء الفرائض". (نورالثقلین، ج۱،ص۳۸۹،ح۳۵۴)
🗄منبع: تفسیر همراه
