یَابْنَ آدَمَ، کُنْ وَصِیَّ نَفْسِکَ فِی مَالِکَ، وَاعْمَلْ فِیهِ مَا تُؤْثِرُ اَنْ یُعْمَلَ فِیهِ مِنْ بَعْدِکَ.
امام علیه السلام فرمود : اى فرزند آدم! تو خود وصى خویشتن در اموال خود باش و (امروز) به‌گونه‌اى در آن عمل کن که مى‌خواهى پس از تو (مطابق وصیتت) عمل کنند.
شرح و تفسیر
وصى خویشتن باش امام علیه السلام در این کلام نورانى به نکته مهمى اشاره کرده مى‌فرماید: «اى فرزند آدم! تو خود وصى خویشتن در اموال خود باش و (امروز) به‌گونه‌اى در آن عمل کن که مى‌خواهى پس از تو (مطابق وصیتت) عمل کنند»؛ (یَابْنَ آدَمَ، کُنْ وَصِیَّ نَفْسِکَ فِی مَالِکَ، وَآعْمَلْ فِیهِ مَا تُؤْثِرُ اَنْ یُعْمَلَ فِیهِ مِنْ بَعْدِکَ). بسیارى از مردم باایمان علاقه‌مند هستند که بخشى از اموالشان پس از آن‌ها در راه خیرات مصرف شود و اسلام نیز به وصیت براى کارهاى خیر تشویق کرده وآن را به یک‌سوم مال محدود نموده تا ورثه نیز بهره‌مند شوند. قرآن مجید مى‌گوید: «(کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْرآ الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَالاَْقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّآ عَلَى الْمُتَّقِینَ)؛ بر شما نوشته شده: هنگامى که یکى از شما را مرگ فرا رسد، اگر چیز خوبى (مالى) از خود به جاى گذاشته، براى پدر ومادر و نزدیکان، به‌طور شایسته وصیت کند! این حقّى است بر پرهیزکاران!». مؤمنان براى این کار سعى مى‌کنند وصى یا اوصیاى مطمئنى انتخاب کنند تا حتمآ کارهاى خیر انجام گیرد. ولى بسیار دیده شده است که یا وصى عمل به وصیت نمى‌کند یا ورثه مانع مى‌شوند و سعى دارند ثلث را به نفع خود مصادره کنند. حتى در بعضى از افراد متدین دیده مى‌شود که مى‌خواهند براى مصرف ثلث به نفع خودشان وجهى شرعى بیابند. اگر انسان خودش وصى خویشتن باشد و آنچه را پس از خود مایل است در راه خیر صرف شود شخصآ اقدام کند بهتر است، همان‌گونه که بعضى از افراد باایمان را در عصر خود مى‌بینیم که ثلث مال خویش را در زمان حیات خود جدا کرده و در کارهاى خیر به خصوص کارهایى که باقى و برقرار مى‌ماند؛ مانند احداث بیمارستان، مسجد، مدرسه، بانک‌هاى قرض الحسنه، نشر آثار دینى وامثال آن صرف مى‌کنند. این‌ها از همه موفق‌ترند، زیرا هیچ‌کس به‌اندازه خود انسان براى خویش دلسوزى نمى‌کند. افزون بر این، آنچه را انسان با دست خود در راه خدا مى‌دهد بسیار با ارزش‌تر است از آنچه دیگران پس از او مى‌دهند، چون در حال حیات علاقه‌مند به اموال خویش است و دل کندن و صرف آن در کارهاى خیر نیاز به ایمانى قوى دارد. حدیث معروفى است که مى‌گوید: شخصى وصیت کرده بود که انبار خرمایى را پس از او در راه خدا انفاق کنند. پیغمبر اکرم صلی الله غلیه وآله این کار را انجام داد. در آخر، یک عدد خرما ته انبار افتاده بود. آن را به دست گرفت و فرمود: اگر خود با دست خویش این دانه خرما را در راه خدا داده بود از تمام آنچه من بعد از او انفاق کردم بهتر بود. چنان‌که اشاره کردیم امام صادق علیه السلام همین معنا را با اضافات دیگرى به کسى که از او تقاضاى وصیت و اندرزى کرد بیان نمود و فرمود: «أَعِدَّ جَهَازَکَ وَقَدِّمْ زَادَکَ وَکُنْ وَصِیَّ نَفْسِکَ وَلا تَقُلْ لِغَیْرِکَ یَبْعَثُ إِلَیْکَ بِمَا یُصْلِحُکَ؛ وسیله سفر (آخرت) خود را آماده ساز و زاد و توشه این سفر طولانى را فراهم کن و وصى خویشتن باش و به دیگرى نده که آنچه را مفید براى توست به سوى تو بفرستد (چه بسا این کار را نخواهد کرد و تو محروم خواهى شد)». شاعر عرب نیز مى‌گوید : تَمَتَّعْ إنَّما الدُّنْیا مَتاعٌ وَإِنَّ دَوامَها لا یُسْتَطاعُ وَقَدِّمْ ما مَلَکْتَ وَأنْتَ حَىٌّ أمیرٌ فیهِ مُتَّبَعٌ مُطاعٌ وَلا یَغْرُرْکَ مَنْ تُوصی إِلَیْهِ مَصیرُ وَصیَّةِ الْمَرْءِ ضِیاعٌ از دنیا بهره گیر که دنیا متاعى بیش نیست و دوامش امکان‌پذیر نمى‌باشد. آنچه را در اختیار دارى از پیش بفرست در حالى که زنده‌اى و در آن امیر ومطاعى. به کسى که وصیت مى‌کنى دل‌بسته مباش، زیرا سرنوشت بسیارى از وصیت‌ها نابودى است. شاعر فارسى نیز مى‌گوید : برگ عیشى به گور خویش فرست کس نیارد ز پس تو پیش فرست
منبع : پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
