مَا الْمُبْتَلَى الَّذِی قَدِ اشْتَدَّ بِهِ الْبَلاَءُ، بِأَحْوَجَ إِلَى الدُّعَاءِ مِنَ الْمُعَافَى الَّذِی لاَ یَأْمَنُ الْبَلاَءَ!
امام علیه السلام فرمود : آنکس که به شدت به بلا مبتلاست از کسى که مبتلا نیست ولى در هیچ لحظه ایمن از بلا نمى باشد، محتاجتر به دعا نیست.
شرح و تفسیر
نیازمندان به دعا امام علیه السلام در این گفتار حکیمانه به نکته اى اشاره مى کند که بسیارى از افراد از آن غافلند، مى فرماید: «آنکس که به شدت به بلا مبتلاست از کسى که مبتلا نیست ولى در هیچ لحظه ایمن از بلا نمى باشد، محتاجتر به دعا نیست»؛ (مَا الْمُبْتَلَى الَّذِی قَدِ اشْتَدَّ بِهِ الْبَلاَءُ، بِأَحْوَجَ إِلَى الدُّعَاءِ مِنَ الْمُعَافَى آلَّذِی لاَ یَأْمَنُ الْبَلاَءَ!). اشاره به اینکه مردم غالبآ به افراد گرفتار توجه دارند به خصوص گرفتارانى که به شدت مبتلا شده اند؛ یا گرفتارى مالى یا انواع بیمارى ها یا مسائل مختلف. وکسانى که به آنان علاقه مندند دعا مى کنند که خدا آنها را از گرفتارى رهایى بخشد و از کسانى که ظاهرآ سالم و بدون گرفتارى هستند غافلند؛ در حالى که آنها نیز به همان اندازه و گاه بیشتر نیاز به دعا دارند، زیرا هر لحظه ممکن است نعمت عافیت، آرامش، غنا و ثروت از آنها گرفته شود یا لغزشى دامنگیر آنها گردد و در دام شیطان گرفتار شده، ازنظر معنوى سقوط کنند و آلوده گناهانى گردند که تا آخر عمر نیز نتوانند آثار آن را برطرف سازند. با این توجه، هر دو گروه نیازمند دعا هستند، در حالى که مردم معمولاً به یکى توجه داشته و از دیگرى غافلند. اضافه بر این، افرادى که در عافیتند گاه گرفتار غرور و غفلت فوق العادهاى مى شوند در حالى که مبتلایان، نه مغرورند و نه غافل و پیوسته به در خانه خدا رفته و دعا مى کنند، و از این نظر حال عافیت مندان از مبتلایان سخت تر است. از همین رو در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم که شبى از شبها رسول خدا صلی الله علیه و آله در خانه ام سلمه بود. (ام سلمه) ناگهان بیدار شد و حضرت را ندید. گفت: شاید به خانه همسران دیگر رفته است. برخاست و به جستجوى آن حضرت رفت. ناگهان دید پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در گوشه اى از خانه ایستاده ودستها را بلند کرده ومى گوید: «اللَّهُمَّ لا تَنْزِعْ مِنِّی صَالِحَ مَا أَعْطَیْتَنِی أَبَداً اللَّهُمَّ لا تُشْمِتْ بِی عَدُوّاً وَلا حَاسِداً أَبَداً اللَّهُمَّ وَلا تَرُدَّنِی فِی سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ أَبَداً اللَّهُمَّ وَلا تَکِلْنِی إِلَى نَفْسِی طَرْفَةَ عَیْنٍ أَبَداً؛ خداوندا! نعمت هاى شایسته اى را که به من داده اى هرگز از من مگیر. خداوندا! دشمنان و حسودان را از شماتت من بازدار. خداوندا! مرا به حال بدى که از آن نجاتم داده اى هرگز بازمگردان. خداوندا! مرا هرگز لحظه اى به خود وامَگذار». علامه مجلسى؛ در جلد ۹۰ بحارالانوار بابى تحت عنوان «اقدام به دعا در شدت و رخاء و در جمیع احوال» ذکر کرده است و روایات زیادى در این باب آورده است؛ از جمله همین گفتار حکیمانه مورد بحث. در روایت دیگرى از امیرمؤمنان علیه السلام نقل مى کند که فرمود: «تَقَدَّمُوا بِالدُّعَاءِ قَبْلَ نُزُولِ الْبَلاءِ؛ پیش از آنکه بلا نازل شود دعا کنید». در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام نقل مى کند: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُسْتَجَابَ لَهُ فِی الشِّدَّةِ فَلْیُکْثِرِ الدُّعَاءَ فِی الرَّخَاءِ؛ کسى که دوست دارد به هنگام شدت و بلا دعایش مستجاب شود، در زمانى که در راحتى و آرامش است دعا زیاد کند». جالب اینکه در حدیث دیگرى از آن حضرت مى خوانیم: «إِذَا دَعَا الْعَبْدُ فِی الْبَلاءِ وَلَمْ یَدْعُ فِی الرَّخَاءِ حَجَبَتِ الْمَلائِکَةُ صَوْتَهُ وَقَالُوا هَذَا صَوْتٌ غَرِیبٌ أَیْنَ کُنْتَ قَبْلَ الْیَوْمِ؛ زمانى که بنده اى از بندگان خدا به هنگام بلا دعا کند و در رخاء وآرامش دعا نکند فرشتگان جلوى صداى او را مى گیرند و مى گویند: این صداى ناشناخته اى است، تا امروز کجا بودى؟».
منبع : پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
